Het schoolplein van de toekomst

Stichting Kunst en Openbare Ruimte (SKOR) werkt aan het schoolplein als publieke ruimte. Veel schoolpleinen zijn aan een opknapbeurt toe, ze kunnen meer zijn dan een luchtplek voor kinderen. Bovendien bestaat er, met name in de grote steden, een grote behoefte aan ruimte voor de jeugd om te spelen, te leren en te ontmoeten. De realiteit is echter dat honderden schoolpleinen het grootste deel van de tijd zijn afgesloten. De redenen hiervoor lijken voort te komen uit financiële en beheersmatige aspecten: hoe garandeer je veiligheid en wie is daarvoor verantwoordelijk? Maar wat zou het opleveren als schoolpleinen weer deel gaan uitmaken van het openbare leven? Kunnen zij een verrijking vormen van het publieke domein en sociale cohesie bevorderen? En wat is daarvoor nodig? Hoe weerbarstig is de praktijk in werkelijkheid?
SKOR en Premsela, Dutch Platform for Design and Fashion (www.premsela.org) bereiden een project voor om het schoolplein voor de openbare ruimte terug te winnen. Het doel is de huidige situatie onder de aandacht te brengen en een voorzet te doen voor verbetering. Op 17 januari jl. is het project gestart met een debat over de toekomst van het schoolplein in het NAi, het Nederlands Architectuur Instituut in Rotterdam, een verslag van deze bijeenkomst vindt u op www.skor.nl/artefact-3520-nl.html
Inmiddels is een start gemaakt met een concreet ontwerpproject. SKOR en Premsela zijn daarvoor in een overleg met vier basisscholen in Amsterdam met pleinen die na schooltijd afgesloten zijn, maar het is de bedoeling ze weer ‘openbaar’ te maken. Openbaar maken betekent niet zondermeer het weghalen van een hek, maar het bedenken van manieren van beheer die ter plekke worden ingegeven en daardoor stevig verankerd zijn in de omgeving en die collectief gebruik mogelijk maken.

Schoolgebouw als publieke ruimte

Scholen zijn plekken waar de buurt samenkomt. Zoals vroeger de kerk en het kerkplein de plek van samenkomst voor de buurt waren, zijn de school en het schoolplein nu de vertrouwde omgeving waar mensen elkaar ontmoeten. Publieke ruimte betekent een ruimte of plek die open en toegankelijk is voor iedereen, onafhankelijk van sexe, etniciteit, leeftijd of sociaal-economische status. Hoe kan het schoolgebouw zodanig worden vormgegeven dat het functioneert als publieke ruimte?

One Architecture definieerde een aantal elementen die ingezet kunnen worden bij het ontwerpen van een schoolgebouw als publieke ruimte: 

Toegankelijkheid

Een herkenbare entree en een communicatieve gevel. 

Dynamiek
Onverwachte ervaringen en ontmoetingen mogelijk maken.

Identificatie/trots

De school als icoon voor de buurt; betrokkenheid en trots van gebruikers.

Ruimte/kansen biedend

Het gebouw als onderneming: ateliers, keukens, creatieve tuinen.

Veilig

Ruimte om veilig te spelen; ruimte om veilig te leren.

Verbonden met de wijde wereld
Zowel ruimtelijk als virtueel: verbonden met rest van de stad

24/7

Stapeling van functies zorgt voor dynamiek en toezicht.

Brede School verhoogt vastgoedwaarde in de buurt

Op veel plekken in het land worden momenteel Brede Scholen ontwikkeld. Naast gemeenten, scholen en welzijnsorganisaties zijn hier in toenemende mate ook corporaties bij betrokken. Brede Scholen worden gezien als een belangrijke factor in de vernieuwing van de wijk.
Uit onderzoek blijkt dat een Brede School, liefst gecombineerd met woningbouw, een positieve waarde kan hebben op de vastgoedprijzen in de buurt. Voorwaarde is wel dat de school een bijzondere en onderscheidende waarde toevoegt aan de wijk. Een onderscheidende school kan een wijk positief op de kaart zetten en bovendien kinderen van buiten de wijk aantrekken.
Jan Brouwer, onderzoeker, toonde de relatie tussen brede school en de vastgoedwaarde van omringende woningen aan. Vooral in achterstandswijken kan de Brede School een echte waardemaker zijn. Als gemiddelde reikt Jan Brouwer een effect van 1,3% op de huizenprijzen aan. Zie hiervoor de presentatie van Jan Brouwer, gehouden op 10 december 2008 bij Kopgroep van het Kei kenniscentrum.
Zie hiervoor ook het onderzoek Maatschappelijke kosten- batenanalyse Brede School dat door Berenschot, Oberon en Stichting Atlas voor Gemeenten is uitgevoerd.